De wekker loopt ’s ochtends niet af en je overslaapt je… de auto start niet en je komt hierdoor te laat op je werk… een vriendelijke collega deelt zijn lunch omdat je geen tijd had om je boterhammekes te smeren door de hectische ochtend… enz… . Er gebeuren dagelijks ontelbaar veel dingen rondom ons, de een al wat opvallender als de ander, die we niet in de hand hebben maar wel ons pad kruisen. Zijn dit allemaal toevalligheden die ‘het lot’ heeft bepaald of zijn het één voor één elementen uit Gods alomvattend plan dat voor de grondlegging der wereld al werd uitgestippeld tot verlossing van Zijn kinderen en om Zichzelf te verheerlijken?
Het lot wordt in de schoot geworpen, maar elke beslissing daarvan is van de HERE. (Spr.16:33)
Eens als we de beseffen dat God de almachtige Schepper is, lijkt het logisch te besluiten dat Hij ook alles voorziet en bestuurt in het universum. Alhoewel de term “voorzienigheid” niet voorkomt in de Bijbel, wordt het traditioneel gebruikt om Gods voortdurende relatie met Zijn schepping te beschrijven. De Bijbel leert dat God op ieder moment actief relateert en betrokken is in de schepping en dat alle gebeurtenissen in de schepping geen “toeval” zijn of door een onafhankelijk “lot” bepaald, maar nauwkeurig door God bepaald.
We kunnen Gods voorzienigheid als volgt omschrijven:
De almachtige en tegenwoordige kracht van God, waardoor Hij hemel en aarde, met alle schepselen, als met Zijn hand in stand houdt en zo regeert, dat loof en gras, regen en droogte, vruchtbare en onvruchtbare jaren, eten en drinken, gezondheid en ziekte, rijkdom en armoede en alle dingen niet bij toeval, maar uit Zijn Vaderhand ons ten deel vallen. (Heidelbergse Catechismus, vraag 27)
Waarom is het voor ons van belang te weten dat God alles geschapen heeft en nog door zijn voorzienigheid in stand houdt?
Om in alle tegenspoed geduldig, in voorspoed dankbaar te zijn , en voor de toekomst dit vast vertrouwen te hebben in onze God en Vader, dat geen schepsel ons van Zijn liefde scheiden zal. Want alle schepselen zijn zo in Zijn hand, dat zij tegen Zijn wil niet roeren of bewegen kunnen. (Heidelbergse Catechismus, vraag 28)
Het hart van de koning is in de hand des HEREN als waterbeken, Hij leidt het overal heen, waar het Hem behaagt. (Spr.21:1)
Drie gebieden van Gods voorzienigheid
Instandhouding
God houdt alle geschapen dingen in bestaan en de eigenschappen behouden waarmee Hij ze geschapen heeft.
Christus “schraagt de schepping met zijn machtig woord” zegt Hebr.1:3 ons en Kol. 1:17 zegt ons dat “alle dingen hebben hun bestaan in Hem.” Beide verzen tonen aan dat alles, behalve de drieëne God, onmiddellijk zou ophouden te bestaan als Christus zou ophouden met het voortdurend actief in stand houden van alle dingen in het universum.
Een aspect van Gods voorzienige instandhouding is het feit dat Hij ons voortdurend adem geeft. Elihu zegt ook in zijn wijsheid: “Indien Hij zijn aandacht op Hem richtte, zijn geest en zijn adem tot zich terugnam, dan zou al wat leeft tegelijk de geest geven, en de mens zou wederkeren tot stof” (Job.34:14-15; cf.Ps.104:29).
Bij het in stand houden van wat God maakte, zorgt Hij er ook voor dat alles de eigenschappen blijft houden die Hij het gaf tijdens het scheppen. God houdt water zo in stand dat het zich voortdurend gedraagt als water. Hij laat gras voortbestaan als gras, met al de typische eigenschappen. Hij laat het papier van een boek zijn als papier zodat het niet spontaan ontbind in water en wegvloeit of verandert in een levend voorwerp en begint te groeien! Totdat het wordt beïnvloed door een ander deel uit de schepping en daardoor de eigenschappen veranderen (bv. nadat het verbrand wordt door vuur verandert het in as), zal dit papier de kenmerken blijven houden van papier zolang dat God de aarde en de schepping die Hij schiep in stand houdt.
Maar de tegenwoordige hemelen en de aarde zijn door hetzelfde woord als een schat weggelegd… (1Pet.3:7)
Gods voorzienigheid geeft ons ook een basis voor de wetenschap. Als een wetenschappelijk experiment vandaag tot een bepaald resultaat leidt, dan zal het morgen en over honderd jaar (als alle factoren hetzelfde blijven) nog steeds tot dat resultaat leiden.
Zowel ongelovigen als Christenen kunnen deze dingen observeren en ervaren. Beide kunnen ze brandstof in hun auto doen en met deze wagen wegrijden. Maar de ongelovige zal dit doen zonder de ultieme reden te kennen waarom het op die manier werkt en de Christen kent wel de uiteindelijke reden waarom het op die manier werkt (Gods voorzienigheid). De Christen doet dezelfde handeling, maar dan uit een dankbare houding naar zijn Schepper om de schepping die Hij heeft gemaakt en in stand houdt.
Samenloop
God werkt op ieder moment in de schepping door de typische eigenschappen van al wat geschapen is te regisseren.
(God) die in alles werkt naar de raad van zijn wil… (Ef.1:11)
Geen gebeurtenis in de schepping valt buiten Gods voorzienigheid. Dit kunnen we niet beseffen zonder Gods Woord te lezen. Gods werk van samenloop (dat Hij alle dingen en omstandigheden regisseert) kan niet louter geobserveerd worden in de wereld om ons heen. Het bewijs hier voor vinden we enkel terug in de Bijbel. God regisseert …
…de levensloze schepping
Er zijn veel dingen in de schepping die we doorgaans zien als ‘natuurlijke’ gebeurtenissen. Toch zegt Gods Woord dat God ze doet gebeuren. We lezen over “vuur en hagel, sneeuw en nevel, gij stormwind, die zijn woord volbrengt!” (Ps.148:8).
“…want tot de sneeuw zegt Hij: Val op aarde! en tot de stortregen en de regenstromen: Wordt machtig! De hand van alle mensen verzegelt Hij,opdat alle mensen die Hij gemaakt heeft, het inzien. Het gedierte gaat in zijn schuilplaatsen legt zich neer in zijn holen. De storm komt uit de voorraadkamer,en de koude uit de schuren. Door zijn goddelijke adem maakt Hij het ijs,de watervlakte wordt als gegoten metaal. Ook bezwaart Hij de wolken met water, Hij spreidt zijn lichtende wolken uit, en het schiet naar alle kanten in het rond naar zijn bestel,om al wat Hij gebiedt te volbrengen op het rond der aarde; hetzij tot een roede voor zijn aarde,hetzij tot goedertierenheid, Hij doet het zijn doel vinden” (Job 37:6-13; cf.38:22-30).
God doet ook het gras groeien… “Hij doet het gras ontspruiten voor het vee,het groene kruid ter bewerking door de mens” (Ps.104:14).
God leidt de sterren in de hemel… “Doet gij de tekens van de Dierenriem te rechter tijd opgaan,en bestuurt gij de Beer met zijn jongen?” (Job 38:32).
Meer zelfs, God zorgt voor het dagelijks komen van de ochtend (Job.38:12), een feit dat Jezus bevestigde toen Hij zei dat God Zijn zon laat “opgaan over bozen en goeden en laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen” (Mat.5:45).
… het dierenrijk
De Bijbel laat ook duidelijk zien dat God de wilde dieren in de natuur voedt. “Zij alle wachten op U, dat Gij hun spijze geeft te rechter tijd; geeft Gij hun die, zij zamelen op, opent Gij uw hand, zij worden met goed verzadigd; verbergt Gij uw aangezicht, zij worden verdelgd, neemt Gij hun adem weg, zij sterven en keren weder tot hun stof” (Ps.104:27-29; cf. Job 38:39-41).
Jezus bevestigde dat ook als Hij zei “Ziet naar de vogelen des hemels… en toch voedt uw hemelse Vader die” (Mat.6:26; cf.10:29).
… ogenschijnlijke toevalligheden
Vanuit menselijk oogpunt worden toevallige gebeurtenissen of omstandigheden bepaald door het lot ( het rollen van de dobbelstenen of het vallen van de munt). Maar de Bijbel geeft duidelijk weer dat zulk een gebeurtenis geregisseerd wordt door God: “Het lot wordt in de schoot geworpen, maar elke beslissing daarvan is van de HERE” (Spr.16:33).
… gebeurtenissen die volledig veroorzaakt zijn door de schepsels
Elk van de voorgaande gebeurtenissen (regen, sneeuw, groeien van gras, zon en sterren, het voeden van de dieren of het bepalen van het lot) kunnen volledig (althans in theorie) wetenschappelijk verklaard worden. Toch wil het niet zeggen dat als we de natuurlijke oorzaak van een gebeurtenis weten, dat God dit niet geregisseerd heeft. We zouden Hem zelf moeten danken als het regent, als sla groeit. Bij al deze gebeurtenissen is het niet dat Gods dit slechts gedeeltelijk regisseerde en het andere deel tot stand kwam door andere factoren uit de wereld.
God regisseert en werkt door de typische eigenschappen van elk geschapen iets zodat deze dingen uit zichzelf het resultaat brengen dat wij kunnen waarnemen. Op deze manier kunnen we zeggen dat op de ene manier God de gebeurtenis volledig (100%) regisseerde en op de andere manier de gebeurtenis volledig (100%) werd veroorzaakt de het schepsel zelf.
… de verhoudingen van de naties
De Bijbel laat ons ook zien dat Gods voorzienigheid ook de verhoudingen onder de naties regisseert. We lezen “Hij maakt de volkeren groot en richt hen te gronde, breidt volkeren uit en voert hen weg” (Job 12:23).
“Want het koninkrijk is des HEREN, Hij is heerser over de volken.” (Ps.22:29)
Hij heeft de periode van bestaan en de plaats op aarde van de naties bepaald. Paulus zegt ook “voor elk volk heeft hij een tijdperk vastgesteld en hij heeft de grenzen van hun woongebied bepaald” (Hand.17:26; cf.14:16). En toen Nebukadnessar berouw toonde leerde hij om God te loven “omdat zijn heerschappij een eeuwige heerschappij is en zijn koningschap van geslacht tot geslacht. Ja, alle bewoners der aarde worden als niets geacht; Hij doet naar zijn wil met het heer des hemels en de bewoners der aarde: en niemand is er, die zijn hand kan weerhouden of tot Hem kan zeggen: wat doet Gij?” (Dan.4:34-35).
Heerschappij
God heeft een doel in al hetgeen Hij doet in de wereld en Hij heerst of bestuurd in Zijn voorzienigheid alle dingen op zulk een manier dat ze Zijn doelen bereiken.
De HERE heeft zijn troon in de hemel gevestigd, zijn koningschap heerst over alles. (Ps.103:19)
(God) die in alles werkt naar de raad van zijn wil… . (Ef.1:11)
Want uit Hem en door Hem en tot Hem zijn alle dingen: Hem zij de heerlijkheid tot in eeuwigheid! (Rom.11:36)
want alles heeft Hij aan zijn voeten onderworpen. (1Kor.15:27)
Het is doordat Paulus besefte dat God soeverein is over alles en Zijn doelen doorheen alle gebeurtenissen uitwerkt dat hij schreef dat ” [God] alle dingen doet medewerken ten goede voor hen, die God liefhebben, die volgens zijn voornemen geroepenen zijn” (Rom.8:28).
De HERE heeft alles gemaakt voor zijn doel, ja, zelfs de goddeloze voor de dag des kwaads. (Spr.16:4)
Hij maakt de volkeren groot en richt hen te gronde,