Mijn grootvader vergeleek vroeger de Bijbel met een viool en zei: “Je kunt er alle liedjes op spelen.” Hij bedoelde dat al die Bijbelverzen op verschillende manieren geïnterpreteerd kunnen worden, afhankelijk van het perspectief en de intentie van de lezer. Volgens hem leidde het lezen van de Bijbel alleen maar tot verwarring. Er zijn dan ook verschillende opvattingen te vinden, waarvan sommige volledig tegenover elkaar lijken te staan. Desondanks zijn er enkele principes die kunnen helpen om de bedoeling van de schrijver van een bepaalde tekst te achterhalen. Want ook al wordt soms anders beweerd, toch is de Bijbel een te begrijpen en samenhangend boek. Hier zijn alvast drie van deze principes:
Heb een bredere kijk op het vers
Een van de grote valkuilen bij het lezen van de Bijbel is het losmaken van Bijbelverzen uit hun context. Elk Bijbelvers staat altijd in een bredere context en mag niet op zichzelf worden geïnterpreteerd. Anders bestaat het risico dat de betekenis ervan verkeerd begrepen of geïnterpreteerd wordt. Dit kan leiden tot onjuiste conclusies, verkeerde theologische interpretaties en soms zelfs misbruik. Neem bijvoorbeeld Spreuken 31:6:
‘Geef sterkedrank aan wie dreigt om te komen, en wijn aan hen die bitter bedroefd van ziel zijn.’
Op zichzelf genomen lijkt de Bijbel hier te suggereren dat alcohol de oplossing is voor ieders verdriet, maar dat is zeker niet het geval. Het vers staat in een gedeelte waarin koningen en vorsten worden bekritiseerd voor hun overmatig alcoholgebruik. Ze worden aangespoord om nuchter en rechtvaardig te kunnen oordelen. Dit wordt ook ondersteund door andere Bijbelgedeelten (Luk.21:34; Rom.13:13; 1Pet.4:7).
Heb een samenhangende kijk op het vers
Ieder Bijbelvers of onderwerp maakt deel uit van een groter geheel, de hele Bijbel. Daarom dat je niet alleen individuele verhalen, passages of doctrines in isolatie bekijkt, maar dat je probeert het grotere geheel en de samenhang van de Schrift te begrijpen.
God is bijvoorbeeld liefde (1Joh.4:8), maar Hij is eveneens rechtvaardig (1Joh.2:29). Deze karaktereigenschappen staan niet los van elkaar, maar zijn voortdurend met elkaar verbonden. Ze zijn in alle handelingen van God betrokken. Net zozeer hoor je na te gaan hoe elk facet in de Bijbel verband houdt met de rest. Doe je dat niet dan raak je als christen al gauw uit balans. Sommige zaken krijgen bij jou dan een grotere nadruk ten koste van andere die op z’n minst ook belangrijk zijn.
Een typisch voorbeeld hiervan is Gods heiligheid. In 1Petrus 1:15-16 staat geschreven: ‘Maar zoals Hij Die u geroepen heeft, heilig is, word zo ook zelf heilig in heel uw levenswandel, want er staat geschreven: Wees heilig, want Ik ben heilig.’ Vul deze verzen dan nog aan met 1 John 2:3-4: ‘En hierdoor weten wij dat wij Hem kennen, namelijk als wij Zijn geboden in acht nemen. Wie zegt: Ik ken Hem, en Zijn geboden niet in acht neemt, is een leugenaar en in hem is de waarheid niet.’ Maak van deze verzen je stokpaard en je kruistocht kan beginnen want je zal in alle kerken zien hoe onheilig de mensen zijn en daarbij concluderen dat er geen echte christenen meer zijn. Terwijl de Bijbel ook aangeeft dat een christen enkel rechtvaardig kan worden verklaard door geloof in Christus (Gal.2:16) en verder nog steeds te worstelen heeft met zonde in zijn leven (Rom.7:18; 1Joh.1:8).
Zo’n enkelzijdig gebruik van de Bijbel wordt ook wel Biblicisme genoemd. Hierover schrijft Terry Johnson het volgende:
‘Gelovigen moeten niet vervallen in een onjuist Biblicisme waarbij ze zich te strikt houden aan alleen wat er letterlijk in de Bijbel staat, zonder rekening te houden met de bredere betekenis die het impliceert. Dit kan gevaarlijk zijn als we de aard van de Schrift niet begrijpen. Niet elke situatie heeft een specifiek vers dat er precies op van toepassing is. De Bijbel is geen gedetailleerd boek dat op elke denkbare ethische vraag een antwoord geeft. Sommigen zouden misschien willen dat het zo’n boek was… Toch is het nog steeds relevant voor elke situatie. Maar hoe? Het bevat algemene principes die, om begrepen te worden, verlichting vereisen door de Heilige Geest. Om ze concreet toe te passen in ons leven, hebben we wijsheid en gezond verstand nodig. De noodzaak van wijsheid kan geïllustreerd worden door dit feit – bijna het hele leven wordt geleefd tussen de regels van expliciete geboden van de Bijbel.”
Probeer het vers of onderwerp dus altijd te zien in het grote geheel van de Bijbel,
Heb een ongekleurde kijk op het vers
Net zoals je de wereld kunt zien door een bril, kan je ook de Bijbel lezen met een bril. Hiermee bedoel ik dat je hetgeen je leest opvat doorheen je theologische overtuigingen. Maar een bril kan zowel je blik verhelderen als je kijk verkleuren. Probeer daarom als eerst het vers zo ongekleurd mogelijk te lezen, dus niet vooringenomen met je bagage theologische vooronderstellingen. Lees als eerst gewoon wat er staat geschreven. Theologische doctrines halen we uit de Bijbel en horen we niet in de Bijbel te leggen. Dit wordt ook wel uitlegkunde (exegese) in plaats van inlegkunde (eisegese) genoemd.
Wanneer we bijvoorbeeld ‘werk aan uw eigen zaligheid met vrees en beven’ lezen in Filippenzen 2:12 is het makkelijk om hierbij onmiddellijk te denken aan de zekerheid van onze redding door geloof (Ef.2:8-9) en dat niets ons nog van de liefde van Christus kan scheiden (Rom.8:38-39). Maar daarbij zouden we het vers ontnemen van haar kracht. Paulus haalt het net aan om de gelovigen aan te sporen om te blijven volharden in de gezindheid van Christus. Nergens wilt hij suggereren dat ze moeten twijfelen aan hun geloof of dat er het gevaar bestaat dat ze het zouden verliezen. Maar evenmin wilt hij aangeven dat ze rustig kunnen gaan zitten en wachten op de komst van de Heer. Het is net door waarschuwingen en aanmoedigingen te lezen zoals ze bedoeld zijn, dat de gelovige wordt bevestigd in Christus’ liefde en de zekerheid van zijn verlossing.
Bovenstaande principes helpen om, doorheen gebed, op zoek te gaan naar wat God bedoelt in Zijn Woord, de Bijbel. En hoewel niet alles altijd even duidelijk is, toch is de grote lijn steeds terug te vinden. Misschien mag de Bijbel wel worden vergeleken met een viool, er is dan ook prachtige muziek van te maken. Maar dan hoort de muziek ook gespeeld te worden volgens de partituur die musici in staat stelt om samen te spelen en zorgt voor consistentie en precisie bij het uitvoeren van een compositie.